Η χρυσελεφάντινη ασπίδα από τη χρυσοποίκιλτη πανοπλία του Φιλίππου Β'
Η αριστουργηματική χρυσελεφάντινη ασπίδα είναι το πιο εντυπωσιακό και οπωσδήποτε το πιο πολύτιμο όπλο του αρχαίου κόσμου που γνωρίζουμε. Ήταν κατασκευασμένη από ξύλο, δέρμα και ύφασμα που κάλυπτε την εσωτερική της επιφάνεια. Επίχρυσα, ασημένια ελάσματα, προσηλωμένα με πολλά μικροσκοπικά ασημένια καρφάκια στο εσωτερικό της, στερέωναν το σύστημα ανάρτησης -τη λαβή που περνούσε στο μπράτσο ο πολεμιστής και την αντιλαβή από όπου την έπιανε- και μαζί με τα στεφάνια και τα μικρότερα διάσπαρτα μετάλλινα στοιχεία συγκρατούσαν τα αλλεπάλληλα στρώματα.
Ανάγλυφα λιοντάρια και Νίκες που κρατούν ταινίες για να στεφανώσουν το νικητή διακοσμούν τα ελάσματα, θέματα με προφανείς συμβολισμούς που αναφέρονται στην ανδρεία και τις νίκες του κατόχου, ενώ το ρόπαλο του Ηρακλή, του θεϊκού προγόνου της δυναστείας, που εμφανίζεται επάνω σε ένα μικρό έλασμα φαίνεται πως ήταν το «φυλαχτό» του βασιλιά.
Εξαιρετικά εντυπωσιακός και απολύτως μοναδικός είναι ο διάκοσμος της εξωτερικής πλευράς της ασπίδας που ήταν ολόκληρη επιχρυσωμένη. Ένθετα μέσα στην επιχρύσωση, ώστε να σχηματίζουν ένα πολύπλοκο σύστημα μαιάνδρων και σπειρομαιάνδρων που καλύπτει την περιφέρεια της ασπίδας, βρίσκονται στοιχεία από ελεφαντόδοντο στα κενά των οποίων προσαρμόζονται πλακίδια από διάφανο, χυτό γυαλί -το μεγάλο τεχνολογικό επίτευγμα της εποχής- που πίσω του λαμπυρίζουν χρυσά ελάσματα.
Στο κέντρο, σαν επίσημα, υπάρχει το χρυσελεφάντινο ανάγλυφο σύμπλεγμα ενός Έλληνα πολεμιστή που κατατροπώνει μια Αμαζόνα, πιθανότατα μια παράσταση της τραγικής συνάντησης του Αχιλλέα με την Πενθεσίλεια, που διαπιστώνει ότι την ερωτεύεται την ώρα που την σκοτώνει. Ο χρόνος και η υγρασία του τάφου διάβρωσαν σε μεγάλο βαθμό το ελεφαντόδοντο των μορφών, ωστόσο η εξαιρετική ποιότητα του πλασίματος των λεπτομερειών και η τολμηρή σύνθεση των σωμάτων των δύο μορφών που εκφράζει με τρόπο απαράμιλλο όλη την ένταση και το πάθος της μοιραίας στιγμής μαρτυρούν την εξαιρετική ικανότητα του δημιουργού που θα πρέπει να ήταν σπουδαίος καλλιτέχνης.
Αντικείμενο χρηστικό που θα μπορούσε θεωρητικά να χρησιμοποιηθεί και στη μάχη η ασπίδα αυτή, όπως και ολόκληρη η χρυσοποίκιλτη πανοπλία, γίνεται ένα πραγματικό έργο τέχνης που δηλώνει με τον πιο εύγλωττο τρόπο την δύναμη και το κύρος του κατόχου της και μοιάζει να ξεπερνά το πρωτογενές επίπεδο της λειτουργίας αποκτώντας συμβολική αξία.