Η Θεσπρωτία, από τους πιο ορεινούς και απομονωμένους Νομούς στη βορειοδυτική άκρη της Ελλάδας έχει να επιδείξει πλήθος αρχαιολογικών μνημείων και ευρημάτων από την Παλαιολιθική μέχρι τη Βυζαντινή Εποχή. Οι ανασκαφικές έρευνες των τελευταίων δεκαετιών έφεραν στο φως νέα στοιχεία και ευρήματα, τα οποία μαζί με τα παλαιότερα αποτέλεσαν το υλικό δημιουργίας της έκθεσης του νέου Αρχαιολογικού Μουσείου.

Το κτίριο, που στεγάζει την έκθεση, αποπερατώθηκε στο πλαίσιο των Β΄και Γ΄ Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης. Αρχιτεκτονικά, οργανώνεται σε τρία επίπεδα, εξασφαλίζοντας ομαλή πρόσβαση και για τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Στεγάζεται εν μέρει με χωροδικτύωμα, που παρέχει άπλετο φυσικό φωτισμό στην κεντρική αίθουσα της έκθεσης του ισογείου. Το σκεπαστό «αίθριο», αποτελεί το βασικό άξονα, γύρω από τον οποίο οργανώνονται οι αίθουσες της έκθεσης, με αποτέλεσμα ο επισκέπτης ανά πάσα στιγμή να έχει οπτική επαφή με όλους τους εκθεσιακούς χώρους (Αίθουσες ΙΙ, ΙΙΙ, ΙV) και κυρίως με τον κεντρική αίθουσα (Αίθουσα Ι). Επιπλέον, διαθέτει αίθουσα βιντεοπροβολών, αίθουσα πολλαπλών χρήσεων και αναψυκτήριο.??Η Αίθουσα Πολλαπλών Χρήσεων στο ισόγειο προβλέπεται να λειτουργήσει επικουρικά της μόνιμης έκθεσης, αφού σε αυτήν, πέρα από τα εκπαιδευτικά προγράμματα, θα διοργανώνονται περιοδικές εκθέσεις και άλλες εκδηλώσεις.

Το έργο με τίτλο «Έκθεση Αρχαιολογικού Μουσείου Ηγουμενίτσας Θεσπρωτίας» εντάχθηκε στο Γ΄ Κοινοτικό Πλαισίο Στήριξης το 2003 και ολοκληρώθηκε στις 30.06.2009. Χρονολογικά, τα εκθέματα καλύπτουν όλες τις αρχαιολογικές περιόδους από τη Μέση Παλαιολιθική (100.000 π.Χ.) ως και τους Μεταβυζαντινούς χρόνους (17ος μ.Χ. αι.). Αντιπροσωπεύουν πλήθος κατηγοριών, όπως για παράδειγμα μεταλλοτεχνία, λιθοτεχνία, αρχιτεκτονική, πλαστική, κεραμική, νομισματική, κοσμηματοποιία, μικροτεχνία, υαλουργία, οργανικά κατάλοιπα κλπ. Προέρχονται από σωστικές ανασκαφικές έρευνες, που διεξήχθησαν σε ολόκληρο το Νομό Θεσπρωτίας και αποτελούν τους υλικούς μάρτυρες των ποικίλων εκφάνσεων του ανθρώπινου βίου ανά εποχή.

Το μουσειολογικό πρόγραμμα του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηγουμενίτσας στηρίζεται σε πέντε βασικές εκθεσιακές - θεματικές ενότητες:

Αρχαιολογική ~ Ιστορική αναδρομή

Οικισμοί των Ιστορικών χρόνων

Δημόσιος Βίος

Ιδιωτικός Βίος

Ταφικά έθιμα

Τα εκθέματα στις προθήκες ζωντανεύουν με τη βοήθεια πλούσιου πληροφοριακού (κείμενα, υπομνηματισμός), εποπτικού (χάρτες, σχέδια, εικόνες, διαγράμματα) και τρισδιάστατου υλικού τεκμηρίωσης (αναπαραστάσεις αντικειμένων και των λειτουργιών τους, μακέτες αρχαίων οικισμών), ενώ δεν λείπουν και οι προσπάθειες αναπαράστασης χώρων (εσωτερικό οικίας, ανδρώνα, λουτρού). Στην καλύτερη κατανόηση των ευρημάτων και του εκθεσιακού προγράμματος βοηθά και η χρήση των νέων τεχνολογιών (βίντεο, οθόνες αφής κλπ.).

Στόχος της λειτουργίας του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηγουμενίτσας, είναι να προτρέψει τον επισκέπτη να ανακαλύψει και να γνωρίσει σε βάθος το πλούσιο αρχαιολογικό παρελθόν της Θεσπρωτίας. Η μόνιμη έκθεση, οι Αίθουσες βιντεοπροβολών και πολλαπλών χρήσεων και τα οργανωμένα εκπαιδευτικά προγράμματα προσφέρουν μια πολυδιάστατη προσέγγιση, σύμφωνα με τις επιταγές της σύγχρονης μουσειολογίας.

Επιπλέον σκοπός του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηγουμενίτσας είναι να αποτελέσει μια ενεργή και δραστήρια περιφερειακή μονάδα πολιτιστικών εκδηλώσεων, οργανώνοντας περιοδικές εκθέσεις, εκδόσεις, διαλέξεις και επιστημονικές συναντήσεις, πλήρως ενταγμένο στην κοινωνική ζωή του παραμεθόριου Νομού.