ΙΣΤΟΡΙΚΟ
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
ΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
 
 
© Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων
Φρούριο Φραγκοκάστελλο (Castelfranco)
Η επαρχία των Σφακίων αποτελεί έως σήμερα μια δυσπρόσιτη τοποθεσία. Ο επιβλητικός όγκος των Λευκών Ορέων δεσπόζει στην περιοχή και έχει καθορίσει αποφασιστικά την ιστορία του τόπου. Το ανατολικό τμήμα της επαρχίας παρουσιάζει ωστόσο μια διαφορετική εικόνα. Ο ορεινός όγκος δε φτάνει έως τη θάλασσα, δημιουργώντας μια εκτεταμένη πεδινή έκταση. Τη μεγάλη αυτή εύφορη έκταση εκμεταλλεύτηκαν διαχρονικά οι κάτοικοι της περιοχής.

Επιφανειακές έρευνες ατην ευρύτερη περιοχή του Φραγκοκάστελλου έχουν εντοπίσει ίχνη ανθρώπινης παρουσίας ήδη από τα προϊστορικά χρόνια. Εκτεταμένες φαίνεται να ήταν και οι ρωμαϊκές θέσεις, όπως αποδεικνύουν η κεραμική και τα αρχιτεκτονικά λείψανα. Η ακμή του χώρου φαίνεται ότι συνεχίστηκε και κατά τα πρωτοβυζαντινά χρόνια. Οι δύο βασιλικές - του Αγίου Νικήτα και του Αστράτηγου - καθώς και λείψανα τοίχων και λιθοσωροί τη γύρω περιοχή, υποδηλώνουν ένα σημαντικό οικισμό και κατά τον 6ο μ.Χ. αιώνα.

Η μορφή ο αρχικτονικός και ψηφιδωτός διάκοσμος των βασιλικών του Φραγκοκάστελλου προσδιορίζουν το χρόνο κατασκευής τους πράγματι στο δεύτερο μισό του 6ου αιώνα, εποχή γενικότερης ακμής των νότιων παραλίων της Κρήτης. Όπως προκύπτει, εγκαταλείφθηκαν και ερειπώθηκαν σταδιακά, γεγονός που ίσως να συνδέεται με τις αραβικές επιδρομές του 7ου αιώνα.

Η Βενετοκρατία βρίσκει τους κατοίκους της περιοχής να αντιστέκονται στο νέο κατακτητή, με επικεφαλής τις παλίες βυζαντινές οικογένειες των Πατέρων και των Παπαδόπουλων. Από το 1340 οι βενετοί φεουδάρχες των Χανίων ζητούν την κατασκευή φρουρίου στη θέση Άγιος Νικήτας, αφενός για να προστατεύουν τα παράλια από τις πειρατικές επιδρομές και αφετέρου για να ελέγχουν τους ανυπότακτους ντόπιους. Το 1371 ξεκίνησε η οικοδόμηση φρουρίου, το οποίο ολοκληρώθηκε το 1374 κάτω από δύσκολες συνθήκες αφούν οι ντόπιοι συνέχισαν να αντιδρούν. Ουσιαστικά το Φραγκοκάστελλο, όπως ονομάστηκε, δεν εξυπηρέτησε ποτέ το σκοπό για τον οποίο χτίστηκε και υπήρχαν μεγάλες περίοδοι όπου ήταν χωρίς φρουρά.

Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας το Φραγκοκάστελλο συνέχισε να έχει την ίδια τύχη και να ερειπώνεται χωρίς καμία χρήση. Το Μάϊο του 1828 κατά τη διάρκεια επανάστασης εναντίων των Τούρκων, οχυρώθηκε στο κάστρο ο οπλαρχηγός Χατζή Μιχάλης Νταλιάνης μαζί με περίπου 700 άντρες. Ακολούθησε άγρια μάχη με το στρατό του Μουσταφά Ναϊλή Πασά, που πολιόρκησε το κάστρο. Όσοι από τους σφακιανούς πολεμιστές δεν σκοτώθηκαν, παραδόθηκαν και ο Μουσταφά ανατίναξε το κάστρο για να μην ξαναχρησιμοποιηθεί. Ο ίδιος όμως λίγα χρόνια αργότερα το επισκέυασε.

Στα χρόνια που ακολούθησαν τα φρούριο και ο κάμπος ερήμωσαν. Τα τελευταία χρόνια ωστόσο η περιοχή αναπτύσσεται κυρίως τουριστικά, όχι όμως πάντα με τον καλύτερο τρόπο. Οι κάτοικοι του μικρού οικισμού που έχει δημιουργθεί γύρω από το φρούριο, αλλά και εκείνοι των γύρω οικισμών, ασχολούνται με τον τουρισμό και με τα παραδοσιακά επαγγέλματα της περιοχής, δηλαδή την γεωργία και την κτηνοτροφία.
Συντάκτης
Αγγελάκη Βάλια, Αρχαιολόγος