Ο αρχαιολογικός χώρος του Κεραμεικού αποτελεί μικρό μόνο μέρος του αρχαίου αττικού δήμου των Κεραμέων, ενός από τους μεγαλύτερους της αρχαίας Αθήνας, ο οποίος βρισκόταν στη βορειοδυτική παρυφή της πόλης. Ο χώρος του Κεραμεικού περιβάλλεται σήμερα από τις οδούς Ερμού, Πειραιώς και Ασωμάτων. Όπως υποδηλώνει το όνομά του, υπήρξε περιοχή εγκατάστασης αγγειοπλαστών και αγγειογράφων και ο κύριος τόπος παραγωγής των περίφημων αττικών αγγείων. Η παραποτάμια περιοχή του Κεραμεικού πλημμύριζε συνεχώς και δεν ευνοούσε την κατοίκηση. ’ρχισε έτσι να χρησιμοποιείται ως χώρος ταφής, και σταδιακά έγινε το σημαντικότερο νεκροταφείο της αρχαίας Αθήνας.


Οι τεχνίτες εγκαταστάθηκαν στην περιοχή του Κεραμεικού χάρις στα κατάλληλα για την κατασκευή αγγείων αργιλώδη εδάφη που περιβάλλουν τον μικροσκοπικό ποταμό Ηριδανό. Ο Ηριδανός, που ρέει σήμερα μέσα στον αρχαιολογικό χώρο, είχε εξαφανιστεί επί αιώνες, θαμμένος από επιχώσεις 8-9 μ. έως δηλαδή τη σημερινή στάθμη της οδού Ερμού. Έμεινε θαμμένος μέχρι το 1960 και αποκαλύφτηκε με τις ανασκαφές.


Οι αρχαιότεροι τάφοι χρονολογούνται στην Πρώιμη Εποχή του Χαλκού (2700-2000 π.Χ.). Από την υπομυκηναϊκή περίοδο (1100-1000 π.Χ.) και εξής το νεκροταφείο αναπτύσσεται συνεχώς. Κατά τη γεωμετρική (1000-700 π.Χ.) και αρχαϊκή (700-480 π.Χ.) περίοδο οι τάφοι πληθαίνουν, εντάσσονται σε ταφικούς τύμβους ή σημαίνονται με επιτάφια μνημεία. Από την ελληνιστική περίοδο έως τους παλαιοχριστιανικούς χρόνους (Από το 338 π.Χ. έως περίπου τον 6ο αι. μ.Χ.) συνεχίστηκε αδιάκοπα η λειτουργία του νεκροταφείου στον ίδιο χώρο.

Τα σημαντικότερα αθηναϊκά αγγεία της εποχής έχουν βρεθεί σε τάφους του Κεραμεικού. Μεταξύ αυτών και η περίφημη «οινοχόη του Διπύλου?, με την αρχαιότερη ελληνική αλφαβητική επιγραφή (δεύτερο ήμισυ του 8ου π.Χ. αι.). Οι ανασκαφές στον Κεραμεικό άρχισαν από την εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία το 1870 με διευθυντή τον Στ. Κουμανούδη. Κατά τις επόμενες δεκαετίες οι ανασκαφές συνεχίστηκαν σε συνεργασία με τους Γερμανούς A. Brueckner και F. Noack ενώ από το 1913 μέχρι σήμερα συνεχίζονται από το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο.

Στον αρχαιολογικό χώρο του Κεραμεικού πραγματοποιούνται περιοδικές αποψιλώσεις και καθαρισμοί. Πρόσφατα (2004) ολοκληρώθηκε κατασκευή δικτύου διαδρομών επισκεπτών, κτιριακή βελτίωση και επανέκθεση του Μουσείου Κεραμεικού, τοποθέτηση ενημερωτικών πινακίδων, διαμόρφωση αμφιθεατρικού χώρου θέασης. Με πρόσφατες (από το έτος 2000 και εξής) απαλλοτριώσεις οικοπέδων ομόρων προς τον αρχαιολογικό χώρο η έκτασή του αναμένεται να διευρυνθεί και να πραγματοποιηθούν εν καιρώ νέες ανασκαφές.

Το μικρό μουσείο μέσα στο χώρο φιλοξενεί ευρήματα μόνον από τις έρευνες στον Κεραμεικό.