Ο αρχαιολογικός χώρος του Σταφιδοκάμπου βρίσκεται εντός των ορίων του ομώνυμου οικισμού στην εύφορη πεδιάδα του Πηνειού ποταμού. Ως τις αρχές της δεκαετίας του ?90 ήταν άγνωστος ως θέση όταν, κατά τη διάρκεια εκσκαφικών εργασιών για την εγκατάσταση του δικτύου ύδρευσης της κοινότητας, ήρθαν στο φως αρχαιολογικά ταφικά κατάλοιπα (ταφικός πίθος, κεραμοσκεπείς και λακκοειδείς τάφοι, πυρές).

Την άνοιξη του 1993, στο πλαίσιο ενός άλλου έργου, την διάνοιξη θεμελίων για την ανέγερση Πολιτιστικού Κέντρου στην κοινότητα του Σκαφιδοκάμπου, αποκαλύφθηκε τμήμα νεκροταφείου ύστερων αρχαϊκών και κλασικών χρόνων, έκτασης περίπου 200 τ.μ. Το νεκροταφείο εκτείνεται προς ΒΒΔ, όπου το κέντρο της σύγχρονης κοινότητας. Φαίνεται μάλιστα πως οι οικίες και οι λοιπές υποδομές της κοινότητας έχουν ανεγερθεί επί του αρχαίου νεκροταφείου.

Κατά την ανασκαφική έρευνα, αποκαλύφθηκαν δεκατρείς πυρές, δώδεκα κεραμοσκεπείς τάφοι, τρεις ταφές σε πίθους και ένας κιβωτιόσχημος τάφος. Οι περισσότεροι τάφοι ανήκουν σε παιδιά και νεαρά άτομα ηλικίας 16 ? 22 ετών, γεγονός που υποδηλώνει ότι υπήρχε αυξημένη θνησιμότητα στην παιδική και νεαρή ηλικία. Η ποικιλία των τάφων, η μελέτη του σκελετικού υλικού και η πλούσια κεραμική μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα ταφικά έθιμα δυο και πλέον συνεχόμενων αιώνων και να αντλήσουμε πολύτιμα κοινωνικά και ανθρωπολογικά δεδομένα.

Κιβωτιόσχημος τάφος

Βρέθηκε στο βόρειο άκρο του νεκροταφείου του Σταφιδοκάμπου, με προσανατολισμό Α-Δ. Δυο σειρές (στρώσεις) ευμεγέθων ορθογώνιων λιθόπλινθων από πωρόλιθο, σχηματίζουν κατά το ακανόνιστο ισόδομο σύστημα τις τέσσερις πλευρές του τάφου. Η κάλυψη του τάφου επιτυγχάνεται με τέσσερις παρόμοιους λιθόπλινθους εγκάρσια τοποθετημένους πάνω στα τοιχώματα. Η άνω απόληξη των τριών λιθοπλίνθων είναι τριγωνική ώστε σχηματίζουν σαγματοειδή επιφάνεια και δίνουν την εντύπωση δίρρυτης στέγης. Οι εξωτερικές του διαστάσεις είναι 3,10 Χ 1,70μ Χ 1,40μ. ενώ οι εσωτερικές 2,20 Χ 0,70μ. Εσωτερικά τα τοιχώματα ήταν επιχρισμένα με λεπτό λευκό κονίαμα το οποίο διατηρήθηκε αποσπασματικά ενώ παρατηρήθηκε και η χρήση χρωστικών.

Ο νεκρός ήταν τοποθετημένος ύπτιος, εκτάδην πάνω στο φυσικό έδαφος με το κεφάλι προς τα ανατολικά. Ο σκελετός ανήκε σε άνδρα, λόγω όμως της φθοράς του σκελετικού υλικού, δεν κατέστη δυνατός ο προσδιορισμός της ηλικίας του. Γύρω από το κρανίο συλλέχθηκαν πήλινες διακοσμημένες χάνδρες και λεπτότατα χάλκινα φυλλάρια που προφανώς απάρτιζαν διάδημα. Πιθανότατα ο νεκρός ήταν τοποθετημένος σε ξύλινο φορείο κάτι που μαρτυρούν τα σιδερένια καρφιά που βρέθηκαν σε διάφορα σημεία εντός του τάφου. Μεταξύ των ευρημάτων συγκαταλέγονται μελαμβαφής σκύφος, χυτροειδές αγγείο, στλεγγίδα με επίχρυση λαβή και τμήματα μια δεύτερης στλεγγίδας. Χρονολογείται στο α? μισό του 4ου αι. π.Χ.

Μέχρι σήμερα δεν έχουν εντοπιστεί οικιστικά λείψανα στην ευρύτερη περιοχή, γεγονός που δυσχεραίνει την σύνδεση του Νεκροταφείου του Σταφιδοκάμπου με κάποιο αρχαίο οικισμό. Μπορούμε ωστόσο να υποθέσουμε ότι, λόγω της μικρής σχετικά απόστασης από την Ήλιδα, πρωτεύουσα του αρχαίου κράτους των Ηλείων, ο οικισμός θα ήταν εξαρτημένος διοικητικά από αυτήν. Όπως άλλωστε μας πληροφορεί ο Στράβων (8.3.12), η Κοίλη Ήλιδα είχε σε όλη της την έκταση πολλές μικρές πόλεις οι οποίες ευημερούσαν χάριν στην ευφορία των εδαφών και λόγω του ιερού χαρακτήρα του ηλειακού κράτους.



Πηγή:

Αραπογιάννη Ξένη, "Νεκροταφείο Κλασικών Χρόνων στον Σταφιδόκαμπο Ηλείας", Αρχαιολογική Εφημερίδα, 1999 σελ. 155 - 216, Αρχαιολογική Εταιρεία, Αθήνα 2000