Η νέα αρχαιολογική έκθεση είναι ένα ταξίδι στον χρόνο με αφετηρία την 9η χιλιετία π.Χ. και κατάληξη τον 3ο αι. μ.Χ. H αφήγηση για την ιστορία του νησιού αναπτύσσεται πάνω στους τρεις βασικούς πυλώνες της ανθρώπινης ύπαρξης διαχρονικά, δηλαδή, την επιβίωση σε έναν τόπο, τις λατρευτικές πρακτικές και τον θάνατο με παράλληλη αφήγηση του ευρύτερου ιστορικού πλαισίου στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο.

Στην έκθεση παρουσιάζονται συνολικά 665 αρχαία αντικείμενα. Είτε είναι ταπεινά ή περίτεχνα αναθήματα στα ιερά, είτε είναι αντικείμενα καθημερινής χρήσης ή περισσότερο εκλεπτυσμένα και με έναν χαρακτήρα σπανιότητας κτερίσματα από τους τάφους, απηχούν το πλήθος των επιρροών που δέχτηκε διαχρονικά το νησί. Η ταυτότητα του νησιού ως πύλη εισόδου στο ελληνικό αρχιπέλαγος, ως πέρασμα και αγκυροβόλι ανεφοδιασμού των ταξιδιωτών της Μεσογείου, ως γέφυρα μεταξύ Κρήτης, Πελοποννήσου και Κυκλάδων, ως στρατηγική θέση, ως ορμητήριο πειρατών, αλλά και ως τόπος προσκυνήματος, αποτυπώνεται στην ποικιλία των αρχαιολογικών ευρημάτων.

Ξεχωρίζουν τα λίθινα εργαλεία της 9ης-8ης χιλιετίας π.Χ. που αποτελούν τα πρωιμότερα ίχνη κατοίκησης στο νησί, τα σκεύη και εργαλεία από τον μινωικό οικισμό στο Καστρί, τα πήλινα κτερίσματα από το νεκροταφείο της Παλαιόπολης και τα ποικίλα αναθήματα από το μινωικό ιερό κορυφής στον ’γιο Γεώργιο στο Βουνό και ειδικότερα το πλήθος των χάλκινων μινωικών ειδωλίων που αποτελεί το μεγαλύτερο σύνολο που έχει βρεθεί έως σήμερα σε ασύλητο μινωικό ιερό εντός και εκτός Κρήτης. Επίσης, ξεχωρίζουν τα ποικίλα αναθήματα από το ιερό της Αθηνάς στο Παλαιόκαστρο και κυρίως τα κοσμήματα και τα ειδώλια που χρονολογούνται από τους γεωμετρικούς έως τους ελληνιστικούς χρόνους, ο θησαυρός των νομισμάτων ελληνιστικής περιόδου από την Αντιδραγονέρα και το μαρμάρινο αρχαϊκό λιοντάρι των Κυθήρων.

Στον επίλογο της έκθεσης παρουσιάζεται μία σύντομη ενότητα με θέμα την ιστορία των Αντικυθήρων όπου εκτίθενται ενδεικτικά αρχαιολογικά ευρήματα που προέρχονται από διάφορες θέσεις του νησιού και το Κάστρο, τα οποία χρονολογούνται στη νεολιθική και την ελληνιστική περίοδο.

Την δομή της αφήγησης υπηρετεί με τον καλύτερο τρόπο η λιτή αρχιτεκτονική οργάνωση της έκθεσης. Η επιλογή του μπλε χρώματος σε συνδυασμό με τα σχέδια των καραβιών ανά εποχή που κοσμούν εξωτερικά τις προθήκες επιτείνουν την αίσθηση του ταξιδιού ενώ οι μεγάλες κρυστάλλινες επιφάνειες, η ανάρτηση των αντικειμένων σε διάφανα ακρυλικά φύλλα και η σκηνογραφική απόδοση του βάθους των προθηκών μεταφέρουν νοερά τον επισκέπτη στο περιβάλλον χρήσης και εύρεσης των αντικειμένων. Η έκθεση διαθέτει πλούσιο εποπτικό υλικό, επεξηγηματικά κείμενα και λεζάντες, ζωγραφικές συνθέσεις, αναπαραστάσεις και σχεδιαστικές συμπληρώσεις των αποσπασματικά σωζόμενων αντικειμένων προκειμένου να γίνει κατανοητή η φόρμα και η χρήση τους.

Η έκθεση εμπλουτίζεται με πολυμέσα. Στην εισαγωγική ενότητα προβάλλεται μία 10’ ταινία τεκμηρίωσης (ντοκιμαντέρ) στην οποία παρουσιάζονται οι αρχαιολογικοί χώροι των Κυθήρων. Δίπλα στον μαρμάρινο αρχαϊκό λέοντα των Κυθήρων μία 10’ ταινία μικτής τεχνικής αφηγείται τις περιπέτειες αυτού του εμβληματικού γλυπτού από τα τέλη του 19ου αιώνα όταν ήταν στημένο στις επάλξεις του Κάστρου της Χώρας μέχρι την τοποθέτηση του στην παρούσα έκθεση.

Στην εισαγωγική ενότητα μέσω της διαδραστικής εφαρμογής σε οθόνη αφής δίνεται η δυνατότητα στον επισκέπτη να πραγματοποιήσει ένα διαφορετικό ταξίδι στην αρχαιολογία των Κυθήρων έχοντας ως πλοηγό την μυθολογία, την ποίηση, την τέχνη και τις αφηγήσεις των ξένων περιηγητών από την Αναγέννηση έως και τον 19ο αιώνα. Σταθμοί σε αυτό το ταξίδι είναι διάφορα μουσεία στην Ελλάδα και την Ευρώπη όπου εκτίθενται αρχαιολογικά ευρήματα από τα Κύθηρα και τα Αντικύθηρα.

Για τα παιδιά και τις οικογένειες τους διατίθεται «Οδηγός της Έκθεσης για παιδιά» και το βιβλίο «Είμαι ο Λέων των Κυθήρων και έχω μία ιστορία να σας πω…» ενώ για τα σχολεία διατίθενται τέσσερις μουσειοσκευές: «Προσευχές και τάματα σε ψηλή κορφή», «Με υφάδι και στημόνι», «Το Παιχνίδι της ανασκαφής ή η ανασκαφή σαν παιχνίδι», «Πρόσκληση σε συμπόσιο».

Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κυθήρων υπάρχει η δυνατότητα σε τυφλά άτομα ή άτομα με περιορισμένη όραση για την πραγματοποίηση μίας περιήγησης σε όλη την πορεία της έκθεσης. Έχει δημιουργηθεί μία παράλληλη έκθεση με 12 σταθμούς με ακριβή αντίγραφα πήλινων αγγείων και χάλκινων αντικειμένων αλλά και με γλυπτά για την απτική επαφή. Επίσης, διατίθεται έντυπος οδηγός της Έκθεσης σε ελληνική και αγγλική γραφή Braille και ανάγλυφη κάτοψη που δηλώνονται οι 12 σταθμοί για την απτική επαφή. Ένα δεύτερο έντυπο για την Ιστορία των Κυθήρων και των Αντικυθήρων από τα προϊστορικά μέχρι τα βυζαντινά χρόνια σε ελληνική και αγγλική γραφή Braille διατίθεται δωρεάν στους εν λόγω επισκέπτες.