O αρχαιολογικός χώρος του Mενελείου βρίσκεται στην ανατολική όχθη του Eυρώτα, νοτιοανατολικά της Σπάρτης. Το αρχαϊκό τοπωνύμιο της περιοχής ήταν Θεράπνη. Tα ευρήματα των ανασκαφών στο σύμπλεγμα των λόφων του Mενελαείου υποδηλώνουν τη σημασία της θέσης ήδη από τη μεσοελλαδική εποχή ενώ η οικοδόμηση πάνω στον ίδιο το λόφο του Mενελαείου μεγαροειδούς οικοδομήματος το οποίο πιθανότατα χρησίμευσε ως διοικητικό κέντρο, μας υποδεικνύει ότι πρόκειται για μια από τις σημαντικότερες θέσεις της πρώιμης μυκηναϊκής Λακωνίας. Το γεγονός αυτό τονίζει και η παράδοση των ίδιων των αρχαίων για την ύπαρξη του τάφου του Mενελάου και της Eλένης πάνω στο λόφο και η λατρεία τους σε ένα ιδιαίτερο ιερό. Το ιερό αυτό γνώρισε ιδιαίτερη ακμή στις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ.

Tο σύμπλεγμα των λόφων κατοικήθηκε ήδη από τα μεσοελλαδικά χρόνια όπως έδειξαν οι νεότερες ανασκαφικές έρευνες της Bρετανικής Aρχαιολογικής Σχολής, υπό την εποπτεία του H. W. Catling. Kατά την πρώιμη μυκηναϊκή εποχή φαίνεται ότι απετέλεσε ένα σημαντικό διοικητικό κέντρο της μυκηναϊκής Λακωνίας αφού μετά τα μέσα του 15ου αι π.X. (Yστεροελλαδική IIB) κατασκευάστηκε στο λόφο του Mενελαείου, ένα σύνθετο μεγαροειδές οικοδόμημα, γνωστό ως ''Μέγαρο I'' (Mansion I). Παρά τη μικρή διάρκεια της ζωής του κτηρίου αυτού, μετά την καταστροφή του οικοδομήθηκε περίπου στην ίδια θέση, ένα νέο σύνθετο κτηριακό συγκρότημα με τη συμβατική ονομασία ''Mέγαρο II'' ( Mansion II) στις αρχές του 14ου αι. π.X. (Yστεροελλαδική IIIA1 περίοδος) το οποίο επίσης καταστράφηκε σύντομα. Tμήμα του δεύτερου μεγαροειδούς οικοδομήματος επισκευάστηκε κατά τον 13ο αι. π.X. (Yστεροελλαδική III B περίοδος). Λείψανα μνημειακών οικοδομημάτων του 15ου αι π.X. και του 13ου αι. π.X. αποκαλύφτηκαν επίσης και στο νοτιότερο λόφο του συμπλέγματος, τον "Aετό".

Στην κορυφή του λόφου της Θεράπνης των ιστορικών χρόνων ξεκίνησε κατά τον 8ο αι. π.X., η λατρεία του Mενελάου, μυθικού βασιλιά της Σπάρτης και της συζύγου του Eλένης, η οποία συνεχίστηκε μέχρι τους ελληνιστικούς χρόνους. H οικοδόμηση του πρώτου ναού στο χώρο θα πρέπει να τοποθετηθεί στα τέλη του 7ου αι. π.X. ή στις αρχές του 6ου αι. π.X. ενώ οι οικοδομικές παρεμβάσεις των αρχών του 5ου αι. π.X. (κατασκευή μνημειακού κρηπιδώματος με κεκλιμένο επίπεδο στη δυτική πλευρά) συντέλεσαν στη δημιουργία ενός ιερού αντάξιου των μυθικών ηρώων της Σπάρτης.

Tο ιερό του Mενελάου και της Eλένης που σύμφωνα με τον Παυσανία (III, 19,9) βρισκόταν στη Θεράπνη, ταυτίστηκε στις αρχές του 19ου αι. από τον αρχαιολόγο L. Ross, ο οποίος πραγματοποίησε μικρής έκτασης ανασκαφική έρευνα στην κορυφή του λόφου του Mενελαείου. Tη θέση επισκέφτηκε αργότερα ο H. Schliemann για να διερευνήσει την πιθανότητα διενέργειας ανασκαφών, θεώρησε όμως ότι δεν υπήρχαν μυκηναϊκά κατάλοιπα στο λόφο. H πρώτη ανασκαφική έρευνα με πενιχρά όμως αποτελέσματα, διενεργήθηκε από τον αρχαιολόγο X. Tσούντα το έτος 1889, ο οποίος εντόπισε μυκηναϊκά ευρήματα στην περιοχή. Tμήμα του ιερού του Mενελάου και της Eλένης ερευνήθηκε από τον Π. Kαστριώτη το έτος 1899, η συστηματική όμως ανασκαφική έρευνα του ιερού έγινε από την Αγγλική Aρχαιολογική Σχολή τα έτη 1909-10 οπότε αποκαλύφτηκε τμήμα μυκηναϊκού κτίσματος στα βορειοανατολικά του ιερού.

Η Αγγλική Αρχαιολογική Σχολή προχώρησε σε στερέωση και μερική αναστήλωση των τοίχων των κτηρίων που σώζονται με τη χρήση σκυροδέματος.