ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
ΙΣΤΟΡΙΚΟ
ΕΚΘΕΣΕΙΣ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΦΩΤΟΘΗΚΗ
 
 
 
<<Εκθέσεις
| Περιγραφή | | Εκθέματα |

Μόνιμη έκθεση Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου

Άποψη της τοιχογραφίας από το ναό του Προφήτη Ηλία
Τοιχογραφία της "Παναγίας των Καταλανών"

Η τοιχογραφία με παράσταση της Παναγίας προέρχεται από τον κατεδαφισμένο ναό του προφήτη Ηλία, ο οποίος βρισκόταν κοντά στην αρχαία αγορά της Αθήνας. Το έργο βρέθηκε το 1849 στα ερείπια του κατεστραμμένου πλέον ναού, και ενδέχεται να ήταν αρχικά τοποθετημένο πάνω από την είσοδό του.

Στο κέντρο της ημικυκλικής παράστασης κυριαρχεί η Παναγία καθισμένη σε μαξιλάρι. Στο αριστερό της γόνατο κάθεται ο Χριστός σε παιδική ηλικία, που στρέφει το βλέμμα προς τη μητέρα του, ενώ ταυτόχρονα ευλογεί και κρατεί κλειστό ειλητό, δηλαδή τυλιγμένο χειρόγραφο. Στον χώρο γύρω από τις μορφές εικονίζονται δέντρα και βλαστοί που παραπέμπουν σε τοπίο παραδείσου. Αριστερά και δεξιά βρίσκονται δύο οικόσημα που κοσμούνται αντίστοιχα με λέοντα και ζατρίκιο δηλαδή τετράγωνα σε δύο χρώματα τοποθετημένα εναλλάξ, όπως στο σκάκι. Δίπλα τους αναγράφονται τα λατινικά αρχικά, τα οποία μπορούν να ταυτιστούν με αυτά του Francesco Acciajuoli από τη Γένοβα, Δούκα των Αθηνών από το 1441 έως το 1460, και του επίσης Γενοβέζου ευγενούς Lorenzo Spinola.

Είναι πιθανόν ότι μόνος ο Lorenzo Spinola ή και οι δύο άνδρες μαζί παρήγγειλαν και χρηματοδότησαν την τοιχογραφία αυτή με σκοπό τη διακόσμηση του ναού της κοινότητας των Γενουατών στην Αθήνα. Αρχικά, η παράσταση έγινε εκ παραδρομής γνωστή ως η “Παναγία των Καταλανών”, επειδή θεωρήθηκε ότι τα οικόσημα ανήκαν στους Καταλανούς που κυβερνούσαν την Αθήνα κατά τον 14ο αιώνα.

Η τοιχογραφία αυτή ανήκει στην κατηγορία των έργων που χαρακτηρίζονται ως “φραγκο-βυζαντινά” και χρονολογείται στον 15ος αιώνα. Η Παναγία Βρεφοκρατούσα ακολουθεί τη βυζαντινή παράδοση και συνδυάζεται με δυτικά οικόσημα και ένα τοπίο που θυμίζει αυτά που απεικονίζονται στις γοτθικές ταπισερί. Τα έργα αυτά αποτελούν απόρροια της συνύπαρξης και των αμοιβαίων επιδράσεων που δέχτηκαν ο βυζαντινός και ο δυτικοευρωπαϊκός πολιτισμός κατά τη διάρκεια της φραγκοκρατίας.

Στοιχεία εκθέματος
Χρονολόγηση: Υστεροβυζαντινή περίοδος, 15ος αι. μ.Χ.
Τόπος Εύρεσης: Αθήνα, Βρέθηκε στο ναό του Προφήτη Ηλία, κοντά στην Αρχαία Αγορά Αθηνών.
Αριθμός Ευρετηρίου: T 51
Copyright: Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού