ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
ΙΣΤΟΡΙΚΟ
ΕΚΘΕΣΕΙΣ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΦΩΤΟΘΗΚΗ
 
 
 
<<Εκθέσεις
| Περιγραφή | | Εκθέματα |

Μόνιμη έκθεση Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου

Παναγία "Ακαταμάχητος"

Η ξύλινη φορητή εικόνα από την Τήνο χρονολογείται στο δεύτερο μισό του 14ου αιώνα. Είναι μικρών σχετικά διαστάσεων και καλύπτεται σε μεγάλο τμήμα της από αργυρή επένδυση. Η Παναγία κρατεί με το δεξί της χέρι το μικρό Χριστό, προς τον οποίο γέρνει την κεφαλή της και τείνει το αριστερό της χέρι μπροστά από το στήθος. Ο Χριστός ξαπλωμένος στην αγκαλιά της μητέρας του, φαίνεται να κοιτά προς αυτή, παρά τις μεγάλες φθορές που παρουσιάζει στο πρόσωπο. Με το δεξί του χέρι ευλογεί και με το αριστερό πιθανώς κρατούσε ειλητάριο, ενώ τα πόδια του διασταυρώνονται στην άκρη.

Στο επάνω μέρος της περίτεχνης επένδυσης διαβάζεται η επιγραφή “Μ[ήτηρ]Ρ Θ[εο]Υ Η ΑΚΑΤΑΜΑΧΗΤΟΣ”. Το ασυνήθιστο επίθετο “Ακαταμάχητος” της Παναγίας προέρχεται από θρησκευτικούς ύμνους αλλά συνοδεύει αρκετά σπάνια τις απεικονίσεις της σε φορητές εικόνες και σε τοιχογραφίες. Στην Ακαταμάχητο ήταν αφιερωμένοι ναοί στην Κωνσταντινούπολη, στα Τρίκαλα και στη Καστοριά.

Η ξαπλωτή στάση του Βρέφους μοιάζει να παραπέμπει σε μια μελλοντική στιγμή της επίγειας ζωής του Χριστού. Το συμβολικό νόημα της προεικόνισης του θανάτου του Χριστού που εκφράζεται στην παράσταση αυτή, τονίζεται ζωγραφικά από τη μελαγχολία και την τρυφερότητα στην έκφραση της Παναγίας, η οποία διαισθάνεται το μελλοντικό Πάθος του παιδιού ήδη από τη στιγμή της γέννησής του. Η σχετικά σπάνια αυτή παράσταση σχετίζεται πιθανώς με ειδικές τελετουργίες των Παθών του Χριστού, οι οποίες εκτυλίσσονταν κατά την διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας, πριν το Πάσχα.

Ο εικονογραφικός αυτός τύπος δεν είναι ιδιαίτερα συνηθισμένος στη βυζαντινή τέχνη και τον συναντούμε κυρίως σε εικόνες του 13ου αιώνα. Είναι πιθανόν η παράσταση να επαναλαμβάνει τον τύπο κάποιας σημαντικής βυζαντινής εικόνας που έχει σήμερα χαθεί, γιατί τον βρίσκουμε ταυτόσημο σε έργα μιας ευρείας γεωγραφικής περιφέρειας, από τον ελλαδικό χώρο μέχρι τη Βενετία και τη Μονή του Σινά στην Αίγυπτο.

Επιγραφή:   Μ[ήτηρ]Ρ Θ[εο]Υ Η ΑΚΑΤΑΜΑΧΗΤΟΣ
Στοιχεία εκθέματος
Χρονολόγηση: Υστεροβυζαντινή περίοδος, β΄μισό 14ου αι. μ.Χ.
Τόπος Εύρεσης: Τήνος
Υλικό: Άργυρος, Ξύλο
Αριθμός Ευρετηρίου: Τ 2394
Copyright: Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού