Ένας από τους δώδεκα θεούς του Ολύμπου, θεός της φωτιάς και προστάτης των μεταλλουργών και των τεχνιτών. Ήταν γιος του Δία και της Ήρας, ένα από τα λίγα νόμιμα παιδιά του βασιλικού ζεύγους των θεών. Σύμφωνα με τη μυθολογία, η Ήρα πέταξε τον Ήφαιστο από τον Όλυμπο, αμέσως μετά τη γέννησή του, επειδή ήταν κουτσός. Ο θεός μεγάλωσε δίπλα στη Θέτιδα, μια από τις Νηρηίδες και μητέρα του Αχιλλέα, και άρχισε να ασχολείται με τη μεταλλουργία. Εκδικήθηκε τη μητέρα του κατασκευάζοντας ένα χρυσό θρόνο, που τον έστειλε ως δώρο στον Όλυμπο Μόλις η Ήρα κάθισε, δέθηκε με αόρατα σχοινιά, τα οποία δεν μπορούσε κανείς να σπάσει. Έτσι κλήθηκε ο Ήφαιστος για να την ελευθερώσει και με το τέχνασμα αυτό έγινε δεκτός ανάμεσα στους θεούς.
Οι περιπέτειες του Ηφαίστου στη μυθολογία δεν είναι πολλές. Εκτός από την αποδοχή του στον Όλυμπο, ξεχωρίζουν οι σχέσεις του με δύο θεές, την Αφροδίτη και την Αθηνά. Η πρώτη υπήρξε η νόμιμη σύζυγός του και η παράδοση διηγείται την απιστία της με τον Άρη και την ταπείνωση που υπέστησαν οι δύο εραστές από τον Ήφαιστο. Η σχέση του με την Αθηνά είναι πιο περίπλοκη. Παρίσταται στη γέννηση της θεάς και είναι αυτός που ανοίγει το κεφάλι του Δία, για να πεταχτεί πάνοπλη η Αθηνά. Επιθυμούσε την ερωτική ένωση μαζί της, την οποία όμως η θεά απέφευγε. Τελικά, το σπέρμα του θεού έπεσε στη γη και από αυτό γεννήθηκε, κατά μια εκδοχή, ο Εριχθόνιος.
Δημιουργήματα του Ηφαίστου ήταν, μεταξύ άλλων, ο θρόνος και το σκήπτρο του Δία, το άρμα του Ήλιου, η πανοπλία και η ασπίδα του Αχιλλέα, καθώς και το χάλκινο «ρομπότ? Τάλως, δώρο του Δία στον βασιλιά της Κρήτης Μίνωα. Τα μεγαλύτερα κέντρα λατρείας του Ηφαίστου υπήρξαν η Λήμνος, το ιερό του νησί, και η Αθήνα. Η σχέση του θεού με τους Αθηναίους εντάθηκε μετά τον 5ο αι. π.Χ., οπότε Αθηναίοι κληρούχοι εγκαταστάθηκαν στη Λήμνο. Αποτέλεσμα αυτής της σχέσης υπήρξε η ίδρυση του Ηφαιστείου στην Αγορά των Αθηνών, όπου και λατρευόταν ο θεός μαζί με την Αθηνά. Το Ηφαιστείο (σημερινό Θησείο) ήταν μαρμάρινος δωρικός ναός, που κατασκευάστηκε στα μέσα του 5ου αι. π.Χ. και ανήκει στο Περίκλειο οικοδομικό πρόγραμμα. Τα χρυσελεφάντινα αγάλματα που βρίσκονταν στον σηκό του ναού ήταν δημιουργήματα του γλύπτη Αλκαμένη.
Η σχέση του Ηφαίστου με τα αθλητικά δρώμενα περιοριζόταν στις λαμπαδηδρομίες, καθώς το δικό του όνομα κατ' εξοχήν ήταν συνδεδεμένο με τους αγώνες λαμπαδηδρόμων. Στη Λήμνο η κυριότερη εορτή του θεού ήταν τα Ηφαιστεία, οπότε για εννέα ημέρες κάθε εστία φωτιάς στο νησί παρέμενε σβησμένη, μέχρι να φθάσει η καινούργια φωτιά από το νησί της Δήλου. Στην Αθήνα υπήρχε ομώνυμη γιορτή, με τη διαφορά ότι εκεί διεξαγόταν αγώνας λαμπαδηδρομίας, η οποία μάλιστα θεωρείται και η παλαιότερη από όσες τελούνταν στην πόλη. Σε αυτήν οι πολίτες συμμετείχαν κατά ομάδες ανάλογα με τη φυλή στην οποία ανήκαν (φυλετικό αγώνισμα).
|
 |
|
