Η Μονή της Μεγίστης Λαύρας βρίσκεται στο δυσπρόσιτο νοτιοανατολικό άκρο της αθωνικής Χερσονήσου. Ιδρυτής της υπήρξε ο Αθανάσιος ο Αθωνίτης από την Τραπεζούντα. Ο Αθανάσιος, καθηγητής στην Κωνσταντινούπολη, πήγε στο Όρος ως ερημίτης πιθανότατα το 957. Προσωπικός φίλος του στρατηγού Νικηφόρου Φωκά, ο οποίος τον κάλεσε στην Κρήτη κατά την διάρκεια της εκστρατείας του για την ανακατάληψη του νησιού από τους ’ραβες το 960-961, πήρε πλούσιο τμήμα από τα λάφυρα για να ιδρύσει μια καινούργια Λαύρα, δηλαδή ...

Η Μονή Βατοπεδίου κτίστηκε στο β΄ μισό του 10ου αι. από τρεις μοναχούς τον Αθανάσιο, τον Νικόλαο και τον Αντώνιο, οι οποίοι κατάγονταν από την Αδριανούπολη και χρημάτισαν μαθητές του Αγίου Αθανασίου της Λαύρας. Κτήρια κτίστηκαν σε όλες τις εποχές μέχρι και το 19ο αι.
Πρόκειται για ένα μεγάλο μνημειακό σύνολο που περικλείεται από υψηλό τείχος και κτήρια οργανωμένα σε σχήμα τριγώνου. Μέσα στην ευρύτερη αυλή βρίσκεται ο κεντρικός ναός (Ευαγγελισμός της Θεοτόκου), η σταυρόσχημη τράπεζα και πολλά ...

Τρίτη στην τάξη μεταξύ των είκοσι μονών του Αγίου Όρους, η Μονή Ιβήρων κτίστηκε στο τέλος του 10ου αι. από τους Γεωργιανούς (Ίβηρες) μοναχούς Ιωάννη και Ευθύμιο στη θέση όπου παλαιότερα υπήρχε η Μονή του Κλήμεντος. Όπως και άλλες μονές, γνώρισε μεγάλη άνθιση κατά το 16ο αι. και μεγάλα ζωγραφικά έργα εκτελέστηκαν την εποχή αυτή (τοιχογραφίες καθολικού κ.λ.π.)
Κτισμένη δίπλα στη θάλασσα, περιβάλλεται από τις τέσσερις πτέρυγες σε σχήμα ορθογωνίου. Στο κέντρο βρίσκεται ο κεντρικός ναός της Κοίμησης ...

Η ιστορία της Μονής Χελανδαρίου αρχίζει το 10ο αι., αλλά μετά την ερήμωσή της παραχωρήθηκε από τον αυτοκράτορα Αλέξιο Γ΄ το 1198 στους Σέρβους ηγεμόνες Στέφανο Νεμάνια και το γιο του Ράστκο, οι οποίοι έγιναν μοναχοί (Συμεών και Σάββας αντίστοιχα) και προέβησαν στην ανοικοδόμηση νέων κτηρίων. Τόσο κατά το 14ο αι. όσο και τους επόμενους, η μονή γνώρισε μεγάλη ακμή και συγκέντρωσε πλούτο και κειμήλια από αυτοκρατορικές και ιδιωτικές δωρεές.
Είναι από τις μεγαλύτερες σε έκταση και πλουσιότερες σε ...

Η Μονή Διονυσίου κτίστηκε στα μέσα του 14ου αι. από το μοναχό Όσιο Διονύσιο από την Κορυσσό της Καστοριάς και με οικονομική ενίσχυση του αυτοκράτορα Αλεξίου Γ΄ Κομνηνού από την Τραπεζούντα. Το 1535 καταστράφηκε από πυρκαγιά. Ανοικοδομήθηκε και πάλι και έκτοτε παραμένει ουσιαστικά αμετάβλητη αρχιτεκτονικά και κτιριακά μέχρι σήμερα.
Πρόκειται για ένα από τα πιο τολμηρά αρχιτεκτονικά σύνολα, στηριγμένο σε ένα βράχο που υψώνεται κατακόρυφα πάνω στη θάλασσα. Αν και ο χώρος στο εσωτερικό είναι ιδιαίτερα ...

Η Μονή Κουτλουμουσίου είναι ένα κτηριακό συγκρότητα ορθογώνιου σχήματος με σχετικά ευρύχωρη αυλή, στο κέντρο της οποίας υψώνεται ο καθολικός ναός (Μεταμόρφωση του Σωτήρος). Η Τράπεζα κτίστηκε στις μέρες μας (1995), ενώ ο μικρός ναός -κτίσμα του 16ου αι.- καλύπτεται με πέντε τρούλους και διαθέτει υαλόφρακτο εξωνάρθηκα.
Η αρχική μονή χρονολογείται πριν το 12ο αι., αλλά στο 14ο αι. ο ηγούμενος Χαρίτων από την Ίμβρο φρόντισε για την ανάπτυξη της Μονής Κουτλουμουσίου. Μεγάλες πυρκαγιές, αλλά και κατολισθήσεις ...

Η Μονή Παντοκράτορος είναι κτισμένη πάνω στη θάλασσα, στη βορειοανατολική πλευρά του Αγίου Όρους και είναι αφιερωμένη στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος. Το καθολικό της μονής είναι αθωνικού τύπου με τοιχογραφίες του 14ου αι., που επιζωγραφήθηκαν το 1845. Η μονή έχει συνολικά δέκα πέντε παρεκκλήσια με σπουδαιότερο εκείνο της Κοίμησης της Θεοτόκου. Από τα κελλιά της μονής ξεχωρίζουν του Ραβδούχου (βρίσκεται στις Καρυές), πιθανώς του 10ου αι. και της Κοίμησης της Θεοτόκου που ονομάζεται "’ξιον Εστί", από ...

Η Μονή Ξηροποτάμου βρίσκεται στο μέσον της χερσονήσου του ’θω, στο δρόμο από τη Δάφνη στις Καρυές και είναι αφιερωμένη στους Τεσσαράκοντα Mάρτυρες. Το καθολικό της ανοικοδομήθηκε στα 1783. Η μονή διαθέτει αρκετά παρεκκλήσια και μερικά κελλιά.
Ιδρύθηκε στα τέλη του 10ου αι. πιθανώς από τον μοναχό Παύλο Ξηροποταμηνό και ευημερεί μέχρι την αρχή της Φραγκοκρατίας, οπότε και αρχίζουν οι πειρατικές επιδρομές. Στην υστεροβυζαντινή περίοδο ενισχύεται οικονομικά από τη δυναστεία των Παλαιολόγων, καθώς ...

Η Μονή Ζωγράφου βρίσκεται πάνω στο βουνό, σε μια πλαγιά του βορειοδυτικού μέρους της χερσονήσου και είναι αφιερωμένη στον ’γιο Γεώργιο. Το καθολικό της μονής είναι κτίσμα των αρχών του 19ου αι. (1801) και ανήκει στον αγιορείτικο τύπο. Η μονή περιλαμβάνει στο εσωτερικό της οκτώ παρεκκλήσια, με σημαντικότερο αυτό της Παναγίας του Ακαθίστου, και οκτώ έξω από αυτήν. Στη μονή ανήκουν επίσης δύο εργαστήρια στις Καρυές και το κελλί της Μετομόρφωσης.
Η μονή ιδρύεται, σύμφωνα με την παράδοση, το 10ο αι. ...

Η Μονή Δοχειαρείου είναι ένα από τα κομψότερα και ωραιότερα μοναστήρια του Αγίου Όρους, δίπλα στη θάλασσα. Το συγκρότημα αρχίζει από την τράπεζα (παλαιά και νέα) και τελειώνει στο ψηλότερο σημείο σε ένα ψηλό πύργο που δεσπόζει του χώρου. Ανάλογα ψηλό είναι και το καθολικό (’γιοι Αρχάγγελοι Γαβριήλ και Μιχαήλ) που υψώνεται πάνω στους τοίχους του παλαιότερου ναού.
Η ίδρυση της μονής ανάγεται στο δεύτερο μισό του 10ου αι. και αποδίδεται στο Ευθύμιο, μαθητή του Οσίου Αθανασίου της Λαύρας, ο οποίος ...

Η Μονή Καρακάλλου βρίσκεται ανάμεσα στις μονές Μεγίστης Λαύρας και Ιβήρων, σε πλαγιά κοντά στη θάλασσα και είναι αφιερωμένη στους αποστόλους Πέτρο και Παύλο. Μέσα στο φρουριακό περίβολο της μονής βρίσκεται το καθολικό, αθωνικού τύπου, που είναι των μέσων του 16ου αι. και τοιχογραφήθηκε στις αρχές του 18ου αι. Η μονή διαθέτει επτά παρεκκλήσια, τέσσερα κελλιά στις Καρυές και δεκατέσσερα στο δάσος βορειοδυτικά από αυτήν.
Η μονή αναφέρεται σε έγγραφα του 1018 και του 1087. Το 13ο αι. ερημώνεται εντελώς, ...

Λίγο πιο πάνω από τη Μονή Καρακάλλου, σε ένα οροπέδιο βρίσκεται η Μονή Φιλοθέου, σε απόσταση περίπου 2,5 ωρών από τις Καρυές και είναι αφιερωμένη στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Το καθολικό κτίζεται λίγο πριν από τα μέσα του 18ου αι. και τοιχογραφείται μετά. Η μονή διαθέτει εννέα παρεκκλήσια και δεκατρία κελλιά, το ένα εκ των οποίων βρίσκεται στις Καρυές.
Η μονή ιδρύεται στο τελευταίο τέταρτο του 10ου αι., αλλά μόλις στα τέλη του 11ου αι. παίρνει τη μορφή μοναστηριού. Στα τέλη του 13ου και του ...

Η επταώροφη Μονή της Σιμωνόπετρας είναι το τολμηρότερο οικοδόμημα του Αγίου Όρους. Είναι κτισμένη πάνω σε έναν απόκρημνο βράχο στη νοτιοδυτική πλευρά της χερσονήσου και είναι αφιερωμένη στη Γέννηση του Χριστού. Η ονομασία της προέρχεται από τον ιδρυτή της, όσιο Σίμωνα, που έζησε στο Όρος στα μέσα του 14ου αι.
Στα τέλη του 16ου αι. η μονή καίγεται ολόκληρη, ξανακτίζεται και ξανακαίγεται στις αρχές του 17ου αι. Τότε αρχίζει μια περίοδος παρακμής που διακόπτεται από σύντομες περιόδους ανάκαμψης. ...

Η Μονή του Αγίου Παύλου βρίσκεται στους δυτικούς πρόποδες του ’θω. Απέχει 20 λεπτά από τη θάλασσα και είναι αφιερωμένη στην Υπαπαντή του Χριστού. Η μονή καταστράφηκε πολλές φορές από διάφορες αιτίες, για αυτό και τα κτήριά της ανήκουν σε διάφορες χρονικές περιόδους. Το καθολικό κτίστηκε λίγο πριν τα μέσα του 19ου αι. H μονή διαθέτει δώδεκα παρεκκλήσια, με πιο αξιόλογο εκείνο του Αγίου Γεωργίου με τοιχογραφίες Kρητικής τέχνης (1555). Στη μονή υπάγονται δύο Σκήτες: η Νέα Σκήτη και του Αγίου Δημητρίου. ...

Η Μονή Σταυρονικήτα είναι μία από τις πιο μικρές σε έκταση μονές του Αγίου Όρους, αλλά με παραδοσιακή αρχιτεκτονική με το καθολικό του Αγίου Νικολάου στο κέντρο, την Tράπεζα στον πρώτο όροφο της νότιας πτέρυγας. Διαθέτει πολλά παρεκκλήσια και κτιστό υδραγωγείο, που μεταφέρει το νερό στη μονή. Νότια του καθολικού υψώνεται ο οχυρωματικός πύργος, ενώ γύρω από τη μονή υπάρχουν πολλά βοηθητικά κτήρια και ο αρσανάς.
Το μοναστήρι κτίστηκε από τον πατριάρχη Ιερεμία Α΄ το 1540, σε θέση παλαιότερης μονής, ...

Η Μονή Ξενοφώντος είναι κτισμένη πάνω στη θάλασσα, ανάμεσα στις Μονές Δοχειαρίου και Αγίου Παντελεήμονος και είναι αφιερωμένη στον ’γιο Γεώργιο. Το νέο καθολικό της μονής κτίζεται στις αρχές του 19ου αι. και δεν είναι τοιχογραφημένο. Στο παλαιό καθολικό σώζονται αξιόλογες τοιχογραφίες του κρητικού ζωγράφου Αντωνίου (1544), καθώς και το ξυλόγλυπτο τέμπλο του 17ου αι. Η μονή διαθέτει 14 παρεκκλήσια, από τα οποία τα οκτώ είναι μέσα στη μονή.
Πρώτη μνεία της μονής έχουμε στο τελευταίο τέταρτο του ...

Η Μονή Γρηγορίου είναι κτισμένη πάνω στη θάλασσα, στη νοτιοδυτική πλευρά της χερσονήσου, ανάμεσα στις Μονές Διονυσίου και Σιμωνόπετρας και είναι αφιερωμένη στον ’γιο Νικόλαο. Το καθολικό κτίζεται και τοιχογραφείται μετά τα μέσα του 18ου αι. Η μονή διαθέτει δέκα παρεκκλήσια και τέσσερα κελλιά στις Καρυές.
Η μονή κτίστηκε το 14ο αι. και μετά υπάρχουν ελάχιστες πληροφορίες για αυτήν. Ο Ρώσος περιηγητής του 18ου αι. Μπάρσκυ αναφέρει ότι η μονή ανακαινίζεται το 1500, ότι είναι η μικρότερη από τις ...

Η Μονή Εσφιγμένου βρίσκεται δίπλα στη θάλασσα και αποτελείται από έναν ορθογώνιο περίβολο, ο οποίος δημιουργεί μια ευρύχωρη σχετικά αυλή. Στο κέντρο βρίσκεται το καθολικό (Ανάληψη του Κυρίου) και περιμετρικά παρατάσσονται οι πτέρυγες με τα κελλιά των πατέρων, τους χώρους φιλοξενίας και την τράπεζα. Η τράπεζα βρίσκεται δυτικά του καθολικού και είναι ημιανεξάρτητο κτήριο προσκολλημένο στη δυτική πτέρυγα.
Με το όνομα Μονή του Εσφιγμένου υπήρχε ήδη μονή από το 10ο αι. και φαίνεται ότι βρισκόταν σε ...

Η Μονή του Αγίου Παντελεήμονος είναι κτισμένη σε ένα ορμίσκο, κοντά στη Μονή Ξενοφώντος από την πλευρά του Σιγγιτικού κόλπου και είναι αφιερωμένη στον ομώνυμο ’γιο. Η μονή δίνει την εντύπωση μικρής πολιτείας με τις πολλές και πολυόροφες οικοδομές και τους ψηλούς τρούλους των ναών. Το καθολικό κτίζεται στις αρχές του 19ου αι. και έχει τοιχογραφίες ρωσικής τέχνης. Η μονή έχει 15 παρεκκλήσια και 5 κελλιά, 2 από τα οποία είναι στις Καρυές. Έχει επίσης το μετόχι της Χρωμίτσας, την Σκήτη του Ξυλουργού ...

Η Μονή Κωνσταμονίτου βρίσκεται ανάμεσα στις Μονές Ζωγράφου και Δοχειαρίου, μισή ώρα από τη θάλασσα από την πλευρά του Σιγγιτικού κόλπου και είναι αφιερωμένη στον πρωτομάρτυρα Στέφανο. Το καθολικό κτίζεται μετά τα μέσα του 19ου αι., στον τύπο του αθωνικού καθολικού, πάνω στα ερείπια του παλιότερου ναού και διαθέτει 9 παρεκκλήσια.
Η μονή αναφέρεται από τον 11 αι. Στις αρχές του 14ου αι. καταστρέφεται. Αυτoκρατορικά χρυσόβουλλα καθορίζουν τα σύνορά της και Σέρβοι ηγεμόνες συγκαταλέγονται στους ευεργέτες ...

Εκτός από τα μοναστικά συγκροτήματα του Αγίου Όρους, υπάρχει και η πολίχνη των Καρυών, που είναι και η πρωτεύουσα της μοναστικής πολιτείας. Όλα τα κτίσματα που υπάρχουν στις Καρυές ανήκουν στις είκοσι μονές. Ανάμεσα στα πολυάριθμα αυτά κελλιά, πολλά από τα οποία είναι τοιχογραφημένα, περιλαμβάνονται και τα Αντιπροσωπεία -κονάκια- των δεκαεννέα από τις είκοσι μονές.
Στο κέντρο του οικισμού βρίσκεται ο περίφημος ναός του Πρωτάτου, που ονομάστηκε έτσι διότι αποτελεί την έδρα του Πρωτεπιστάτη (Πρώτου). ...